Thượng đỉnh APEC 2013 bế mạc : Biển Đông tiếp tục được nêu trong hậu trường

Các lãnh đạo cùng phu nhân chụp ảnh kỷ niệm trước khi bế mạc APEC ngày 7/10/2013 tại Bali, Indonesia.

REUTERS/Mast Irham/Pool

Trọng Nghĩa

 Hội nghị Thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương APEC bế mạc hôm nay 08/10/2013 tại Bali (Indonesia). Chương trình nghị sự chính thức chủ yếu liên quan đến vấn đề tự do hóa thương mại giữa 21 nền kinh tế trong khối. Thế nhưng, thông qua một loạt các tuyên bố của các lãnh đạo, đặc biệt trong các cuộc họp song phương bên lề hội nghị, tranh chấp biển đảo giữa Trung Quốc với các láng giềng – trong đó có hồ sơ Biển Đông - tiếp tục được quan tâm.

Phát biểu trong diễn văn kết thúc Hội nghị tập hợp 21 quốc gia và vùng lãnh thổ gồm hơn 3 tỷ dân, chiếm hơn một nửa nền kinh tế thế giới, từ nước nhỏ bé như Singapore, Brunei cho đến các cường quốc như Mỹ, Nhật hay Trung Quốc, Tổng thống Susilo Bambang Yudhoyono của nước chủ nhà Indonesia đã nhấn mạnh : « Sự hợp tác chặt chẽ sẽ dẫn đến tình hình các bên đều có lợi, đặc biệt vào thời điểm nền kinh tế thế giới vẫn chưa hoàn toàn hồi phục ».
Bản Tuyên bố chung của APEC 2013 đa phần là một sự lặp lại của các mục tiêu lâu dài từng được đề ra từ trước. Chỉ có một vài yếu tố mới, chắng hạn như việc xem xét vấn đề an ninh lương thực, nguồn nước và năng lượng một cách "toàn diện", tính tới cả nhân tố gia tăng dân số lẫn biến đổi khí hậu.
Điều thu hút sự chú ý tuy nhiên là các hồ sơ nóng trong khu vực, trong đó có tranh chấp chủ quyền trong vùng Biển Đông giữa Trung Quốc và bốn nước ASEAN : Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei.
Vấn đề này đã được Thủ tướng Nhật Bản chủ động nêu lên trong hai cuộc tiếp xúc song phương với Chủ tịch nước Việt Nam Trương Tấn Sang và Tổng thống Indonesia Yudhoyono.
Theo Thư ký báo chí Bộ Ngoại giao Nhật Bản bà Kuni Sato, trong cả hai cuộc hội đàm, các lãnh đạo đều nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc giải quyết tranh chấp thông qua đối thoại và trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Luật Biển của Liên Hiệp Quốc.
Hãng tin Nhật Kyodo vào hôm qua còn cho biết thêm là trong cuộc gặp Chủ tịch nước Việt Nam, ông Abe còn gián tiếp đả kích Trung Quốc về việc đã có những hành động đơn phương nhằm « thay đổi hiện trạng bằng vũ lực » tại các vùng đang tranh chấp.
Trên hồ sơ Biển Đông, Tổng thống Philippines Benigno Aquino là một trong những lãnh đạo luôn luôn thu hút mối quan tâm của mọi người. Nói chuyện với các nhà báo Philippines vào tối hôm qua, 07/10, ông ghi nhận một vài tiến bộ trong các cuộc đàm phán giữa ASEAN và Trung Quốc nhằm hướng tới một bộ quy tắc ứng xử tại vùng Biển Đông. Theo ông Aquino : « Tôi không nói rằng việc ký kết bộ Quy tắc ứng xử đã gần kề… Nhưng đây đang là vấn đề hàng đầu trong tâm trí mọi người » sau 10 năm bị gác qua một bên.
Theo các nhà quan sát, đa số các lãnh đạo tập trung tại Bali sẽ đi thẳng đến Brunei để tham gia Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN và Đông Á, do đó, vấn đề Biển Đông chắc chắn sẽ lại được gợi lên, thậm chí còn mạnh mẽ hơn nữa.