Một cái thảm trải nền đã rách căng lủng lẳng bên trên, tiếp đó là nửa một cái ruột đệm cũ nát, mấy cái bao xác rắn rách cáu bẩn, mấy viên gạch đầy rêu mốc, mấy cục bê tông… tất cả là những bộ phận lọc nước sáng tạo của bể lọc nước tại căn nhà số 51 ngõ 177 Phùng Khoang, Từ Liêm, Hà Nội (nhà bốn tầng) . Từ đây nước chảy xuống, cung cấp cho việc ăn uống sinh hoạt hàng ngày của 8 căn phòng, gần hai chục con người với giá nước được “chém đẹp” 80 nghìn/ người/ tháng. Tuy nhiên bể lọc nước này vẫn là một mô hình đáng ao ước của rất nhiều người ở khu trọ này (khu nhà trọ cấp bốn phía dưới với bể lọc nước lộ thiên và thô sơ hơn).
Cận cảnh một bể nước sinh hoạt khác ở nhà số 51, Phùng Khoang.
Để tìm hiểu về những bộ phận lọc nước được thiết kế trong các bể nước lộ thiên, chúng tôi đã bí mật “bới” một vài bể nước tại các khu trọ. Kết quả thu được là trong các bể lọc nước các thiết bị dùng để lọc thường có một ít cát (hoặc lịch sự hơn sẽ có một miếng đệm), một miếng lưới gấp 3 đến bốn lớp, gạch, ngói hoặc một vài vật có thể chèn giữ khác do chủ nhà quyết định tùy tiện. Nước trong các bể này được bơm trực tiếp từ dưới lòng đất lên, nước được xả vào bể lọc, sau đó thấm qua những lớp vật liệu tạm gọi là những bộ phận lọc nước kể trên và xả thẳng xuống bể phía dưới, cung cấp cho hoạt động ăn uống, sinh hoạt.
Bể nước lộ thiên, thô sơ đang phát triển mạnh ở Hà Nội
Đây là một sự thật, ở Hà Nội chưa bao giờ hệ thống các bể nước lộ thiên và thô sơ lại phát triển mạnh và rầm rộ như những năm gần đây. Có thể bắt gặp những bể nước này ở khắp mọi nơi, đặc biệt là những xóm trọ dành cho sinh viên và người lao động thu nhập thấp.
Hiện nay trên địa bàn Hà Nội, các trường đại học, cao đẳng, trung cấp, hệ thống các trường cấp III chuyên mở rất nhiều, số lượng học sinh, sinh viên từ các tỉnh, thành phố hàng năm đổ về thủ đô rất lớn. Trong khi đó theo một con số thống kê chưa chính xác thì số Ký túc xá trên địa bàn Hà Nội hiện mới chỉ đáp ứng được 35% nhu cầu nhà ở của sinh viên, còn lại 65% vẫn phải cư trú ở ngoài. Chưa kể dến một lực lượng đông đảo trí thức sau khi ra trường ở lại Hà Nội làm việc, một số lượng rất lớn công nhân lao động cho các công ty, nhà máy, xí nghiệp ở thủ đô. Nhu cầu về nhà ở tăng cao dẫn đến sự ra đời của các dãy nhà trọ và nhu cầu sử dụng nước kèm theo như một điều tất yếu.
Đối với các chủ kinh doanh nhà trọ, với một dãy trọ từ 10 đến 20 phòng, xấp xỉ 40 người mức nước sử dụng hàng tháng có thể lên tới 160 m3. Trong trường hợp đó tính theo giá nước kinh doanh chủ nhà trọ sẽ phải đứng ra trả cho công ty nước sạch một khoản chi phí rơi vào khoảng xấp xỉ hai triệu. Thực ra với thực tế mỗi phòng thu từ 1tr đến 1.5 tr/ tháng tiền phòng trọ cộng thêm tiền điện, tiền nước (nước sạch 80 nghìn/ người/ tháng, tổng thu từ 20 phòng trọ như đã mặc định) có thể thu về 3 triệu 200 nghìn. Việc lắp đặt thêm một hệ thống nước sạch cung cấp cho người thuê trọ thật sự không có gì là quá đáng, vậy mà nhiều chủ nhà trọ vẫn tận thu tối đa những người thuê bằng cách chỉ với một ít cát, một mảnh lưới, mấy viên gạch, và nguồn nước dồi dào từ lòng đất, họ đã đủ thoải mái cung cấp cho cả một dãy trọ hoặc một vài dãy trọ với mấy chục phòng. Toàn bộ số tiền thu được từ việc sử dụng nước sinh hoạt của người trọ (30 – 40 nghìn/ người/ tháng) trừ chi phí chạy máy bơm nhà chủ hưởng cả.
Những bể nước thô sơ, lộ thiên xuất hiện khắp nơi ở Hà Nội.
Nguy hiểm với sức khỏe.
Phải đứng từ trên mà nhìn xuống mới thấy hết được mức độ nguy hiểm của các bể nước thô sơ. Vào buổi sáng sớm hoặc những thời điểm vừa mới bơm, nước chưa chảy xuống bể dưới hết mà nhìn từ trên cao xuống các bể nước như thế này thường có màu đục, lờ lờ như nước hến đồng thời có rất nhiều váng. Còn tại thời điểm nước đã thoát hết xuống bể dưới sẽ lộ ra trên bề mặt bể một màu đỏ đậm, hơi ngả vàng hoặc pha chút ít rêu xanh. Xung quanh bể nơi nước rớt qua, tràn qua cũng đều lưu lại một màu đỏ đỏ vàng vàng như vậy!
Hiện nay trên địa bàn thủ đô Hà Nội có rất nhiều nhà máy hàng ngày hoạt động và thải ra một lượng chất thải độc hại, một phần trong đó được xử lý, một phần đổ ra các con sông điển hình như Tô Lịch, phần còn lại và thậm chí một phần từ các con sông thấm vào lòng đất. Cộng thêm đó là nước thải sinh hoạt, nước thải từ các nhà hàng, các hộ gia đình. Chưa kể đến một yếu tố là hàng năm ở Hà Nội ngoài 7 nghĩa trang lớn như Văn Điển, Mai Dịch… ở mỗi khu vực lại có những nghĩa trang địa phương nhỏ, sự phân hủy cơ thể người chết trong môi trường đất tại các nghĩa địa tựa vào khu dân cư cũng góp phần không nhỏ làm ô nhiễm nguồn nước.
Trong cuộc sống nước là yếu tố không thể thiếu trong mọi hoạt động sinh hoạt. Hiện nay, theo số liệu được cung cấp từ Công ty Cổ phần đầu tư xây dựng và kinh doanh nước sạch Vinaco thuộc Tổng công ty Vinaconex. Giá nước sạch thời điểm hiện tại lần lượt là: 4 nghìn/m3 (với 16 khối đầu), 4 nghìn 7 trăm/ m3 (4 khối tiếp theo), 5 nghìn 7 trăm ( với 15 khối tiếp đó), từ 35 khối trở lên tính theo giá là 9 nghìn 4 trăm đồng. Kịch kim là giá nước kinh doanh 12 nghìn VND/ m3. Cũng theo thống kê của công ty này thì trung bình mỗi người sử dụng khoảng 4m3 nước/ người/ tháng, đây là mức thu của công ty đối với những hộ sử dụng nước trong trường hợp hồ nước bị hỏng, sai.
| Trong cuộc sống nước là yếu tố không thể thiếu trong mọi hoạt động sinh hoạt. Hiện nay, theo số liệu được cung cấp từ Công ty Cổ phần đầu tư xây dựng và kinh doanh nước sạch Vinaco thuộc Tổng công ty Vinaconex. Giá nước sạch thời điểm hiện tại lần lượt là: 4 nghìn/m3 (với 16 khối đầu), 4 nghìn 7 trăm/ m3 (4 khối tiếp theo), 5 nghìn 7 trăm ( với 15 khối tiếp đó), từ 35 khối trở lên tính theo giá là 9 nghìn 4 trăm đồng. Kịch kim là giá nước kinh doanh 12 nghìn VND/ m3. Cũng theo thống kê của công ty này thì trung bình mỗi người sử dụng khoảng 4m3 nước/ người/ tháng, đây là mức thu của công ty đối với những hộ sử dụng nước trong trường hợp hồ nước bị hỏng, sai. |
Trong khi đó các bể nước lộ thiên này không hề có bất cứ sự che chắn nào dù là nhỏ nhất, ngoài nước mưa, bụi bặm, xác côn trùng thì chất thải của một số động vật cũng có thể mặc sức bay vào. Nhất là sau sự kiện ngày 11/3/2011 động đất và sóng thần ở Nhật bản với sự kiện nổ nhà máy điện nguyên tử, ở Việt Nam có thông tin xuất hiện mây phóng xạ. Nếu sự kiện này là thật và đã gây ra mưa phóng xạ xảy ra ở Hà Nội thì những bể nước lộ thiên này chắc cũng hứng đủ nước phóng xạ phục vụ sinh hoạt của không ít người dân.
Chị Lương Thị thu Trang, sinh viên trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, trọ ở một xóm trọ (phòng khép kín) trên đường Bùi Xương Trạch, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội cho biết: “Hàng ngày tôi đều cọ nhà vệ sinh bằng thuốc tẩy Vim nhưng nhà vệ sinh vẫn cứ cáu bẩn, đen ngòm, mỗi sáng thức dậy bước vào nhà vệ sinh mùi hôi thối nồng nặc. Nghĩ cái bồn cầu đánh rửa thường xuyên đen bẩn đã vậy, ruột mình mấy năm ăn nước này thì sẽ ra sao?”. Chuyện sinh viên tâm sự từ ngày lên Hà Nội trọ học ít mặc áo trắng là điều thường xuyên vì “nước Hà Nội vàng quá giặt áo đều bị ố, trông bẩn lắm”.
Trong khi chủ các nhà trọ thì thờ ơ sức khỏe của người thuê trọ để chạy theo lợi nhuận, một bộ phận đông đảo những người đang sinh sống trên địa bàn Hà Nội vì điều kiện kinh tế và công việc vẫn hàng ngày buộc phải thản nhiên sử dụng thứ nước sinh hoạt trên. Tuy chưa có một tài liệu nào kết luận chính xác là trong thành phần của nước có chứa những chất gì. Nhưng một thực tế có thể nhìn thấy, cảm thấy khi sử dụng nước được là nó vàng, có cặn và có mùi hôi…Nhắm mắt mà sử dụng đại, thật là một trò đùa nguy hiểm đối với sức khỏe.
Bài học về nước nhiễm Asen và hồi chuông cảnh báo
Đó là vào năm 1996 khi lần đầu tiên người ta phát hiện ra nước ngầm ở khu vực thủ đô Hà Nội đã bị nhiễm Asen. Sau đó Hà Nội tiếp tục được liệt kê vào danh sách một trong 10 tỉnh thành phố có nguồn nước ngầm nhiễm Asen vượt mức cho phép và ảnh hưởng đến sức khỏe người dân.
Năm 2006 theo ước tính của tổ chức Unicef tại Việt Nam số người có nguy cơ mắc bệnh do tiếp xúc với Asen lên tới 10 triệu người và xác định sự ô nhiễm Asen trong nước ngầm đã ở mức cao và phổ biến ở vùng châu thổ sông Hồng. Nhiều giếng khoan bị nhiễm Asen cao hơn mức giới hạn của tiêu chuẩn vệ sinh nước ăn uống 10ppb.
| Được biết nếu nhiễm độc Asen ở mức độ thấp, mỗi ngày một ít nhưng trong thời gian dài có thể gây mệt mỏi, buồn nôn, hồng cầu và bạch cầu giảm, da sạm, rụng tóc, sút cân, giảm trí nhớ, mạch máu bị tổn thương, rối loạn nhịp tim, đau mắt, đau tai, viêm dạ dày và ruột, làm kiệt sức, ung thư..
Nếu sử dụng nước có nhiễm Asen lâu ngày sẽ xuất hiện các đốm sẫm màu trên thân thể và các đầu chi, niêm mạc lưỡi hoặc sừng hóa da, gây sạm và mất sắc tố, bệnh Bowen (da đỏ ửng, chảy nước và lở loét). Bệnh đen và rụng móng chân dẫn đến hoại tử, rụng từng đốt ngón chân.
Nếu nhiễm độc asen lâu ngày có thể dẫn đến ung thư gan, phổi, bàng quang và thận hoặc viêm răng, khớp, gây bệnh tim mạch, cao huyết áp. Thậm chí ngoài các loại bệnh về da như biến đổi sắc tố, sạm da, sừng hóa, ung thư da nhiễm độc Asen còn có thể là nguyên nhân gây đột biến gen, thiếu máu, các bệnh tim mạch như cao huyết áp, rối loạn tuần hoàn máu, viêm tắc mạch ngoại vi, bệnh mạch vành, thiếu máu cục bộ cơ tim và não…tiểu đường, gan, các rối loạn ở hệ thần kinh, khó nghe. Thường thì sau khoảng 15 đến 20 năm kể từ khi phát hiện người nhiễm độc Asen có thể chuyển sang ung thư và chết.
|
Tuy nhiên cho đến năm nay 2011, với thực trạng sử dụng nước như một số khu vực cho thuê trọ ở Hà Nội không có gì chắc chắn rằng nồng độ Asen hay những chất độc hại khác không tồn tại trong các bể nước thô sơ phục vụ sinh hoạt. Và số người có thể có nguy cơ nhiễm độc Asen và các nhiễm độc khác do sử dụng nước sinh hoạt không đảm bảo có thể sẽ tăng lên. Đây là một điều hết sức đáng lo ngại và báo động.
Hiện nay chưa có một cơ quan chức năng nào quản lí đến vấn đề an ninh nguồn nước. Việc bán “nước bẩn” phục vụ sinh hoạt như thế này trên địa bàn Hà Nội diễn ra phổ biến và hết sức công khai. Thậm chí trong quá trình thỏa thuận cho thuê trọ chủ nhà trọ còn thản nhiên tuyên bố: “ Phòng một triệu, điện nước đầy đủ, điện 3.200 / số, nước 30 nghìn/ người/ tháng. Nước giếng khoan…” nếu người thuê trọ có thắc mắc lập tức sẽ bị mắng xơi xơi “ có triệu bạc một phòng mà bày đặt đòi hỏi”.
Với tình hình nhà ở khó khăn như hiện nay, việc tặc lưỡi thuê tạm những căn phòng với nước sinh hoạt không đảm bảo để ở trở nên rất thường thấy. Tuy nhiên việc sử dụng nguồn nước tùy tiện và mất vệ sinh như vậy ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe sau này. Với hơn 75% cơ thể con người là nước vì vậy việc sử dụng nước là vô cùng quan trọng. Trong khi chưa có một cơ quan chức năng nào đứng ra bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của người dân cho vấn đề nước sạch. Để đảm bảo sức khỏe đòi hỏi mỗi người cần tự có ý thức sử dụng nước sạch trong sinh hoạt của bản thân và gia đình. Nói không với các nguồn nước không đảm bảo, đặc biệt là với các bể nước thủ công, lộ thiên và thô sơ. Hãy lựa chọn những giải pháp tốt nhất, thậm chí hãy đấu tranh để có thể sử dụng nguồn nước sạch vì đó là điều hoàn toàn chính đáng để bảo vệ sức khỏe của mỗi chúng ta.
Nguyễn Lam
Previous Article
Bài đăng
