Nguyễn Thị Ánh Hiền
Sinh viên luật, đại học luật HCM
Mới đây, để phản hồi cho bài viết “Thực hư về những người khởi
xướng: Công lý cho Đoàn Văn Vươn” của tác giả Trung Nhân [1], nhóm sinh viên
gồm Nguyễn Trang Nhung, Phạm Lê Vương Các và Bùi Quang Viễn đã gửi thư liên
tiếp thư đề nghị xin lỗi và thư đề nghị tranh luận về tính chất pháp liên quan
đến Tuyên ngôn Công lý cho Đoàn Văn Vươn cũng như bài viết của tác giả Trung
Nhân về Tuyên ngôn này [2]. Hiện tại, chưa thấy sự phản hồi “chính thức” từ
phía Đoàn trường cũng như tác giả Trung Nhân nhưng dạo quanh một vòng facebook
có những ý kiến mang tính “cá nhân” được “like” sôi nổi về vấn đề này của tác
giả Lê Nhật Bảo [3] hay Nano Long Phạm, thậm chí có một Hội được lập ra là Hội
những người bảo vệ hình ảnh của sinh viên Luật. Nên, để tháo gỡ những vướng
mắt, tìm kiếm sự hợp lý về mặt lập luận hai bên, bài viết này tập trung phản
biện về luận điểm của tác giả Lê Nhật Bảo đưa ra (tác giả Nano Long Phạm đã xóa
note ngay sau đó nên không có dữ liệu để phân tích) và đưa ra một số quan điểm
cá nhân từ hành động khởi xướng Công lý cho Đoàn Văn Vươn của ba sinh viên trên
với câu hỏi – là một người học luật chúng ta đứng trên tư cách gì nên bảo vệ
hình ảnh của mình?
Thứ nhất về luận điểm “điểm số học tập không phải là bí mật
đời tư” theo điều 38 BLDS với lý do việc công khai, minh bạch là một nguyên
tắc minh bạch trong giáo dục, xét về các quy luật tư duy, tác giả đã vi phạm
quy luật đồng nhất, tức khi suy nghĩ về một đối tượng nào đó thì tư tưởng luôn
luôn xác định trong phạm vi tư tưởng của đối tượng ấy. Có thể thấy, nguyên tắc
minh bạch trong giáo dục là một vấn đề có nội hàm hoàn toàn khác với nội dung
quyền bí mật đời tư đang nói đến. Lấy cái mục đích để biện minh cho cái hành vi
là kiểu ngụy biện. Đúng về mặt lập luận, tác giả Lê Nhật Bảo phải lập luận là:nếu
chiếu theo điều 38 BLDS thì cần xem xét các yếu tố: thông tin về điểm số có
phải là bí mật đời tư, tại sao không phải là bí mật đời tư và trường hợp hay
chủ thể nào có quyền tiến hành thu thập, công bố thông tin về bí mật đời tư đó?
“Việc thu thập, công bố thông tin, tư liệu về đời tư của cá nhân
phải được người đó đồng ý; trong trường hợp người đó đã chết, mất năng lực hành
vi dân sự, chưa đủ mười lăm tuổi thì phải được cha, mẹ, vợ, chồng, con đã thành
niên hoặc người đại diện của người đó đồng ý, trừ trường hợp thu thập,
công bố thông tin, tư liệu theo quyết định của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền”.
(Điều 38 Bộ luật Dân sự năm 2005)
Quyền đời tư là một trong những quyền cơ bản và quan trọng nhất
của con người được thể hiện ở Hiến pháp (điều 71), Bộ luật dân sự (điều 38), Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền 1948 (điều 12) hay cao
hơn là thể hiện qua Tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện
tín của người khác tại điều 125 BLHS. Hiện nay, chưa có một văn bản
pháp luật định nghĩa chính thức thông tin như thế nào là bí mật đời tư được
pháp luật bảo vệ. Có thể đối với cá nhân này là bí mật đời tư, đối với người
khác là không. Do đó, vì là một trong những quyền thuộc quyền nhân thân (quyền
liên quan đến con người), về mặt cơ bản khi xem xét tiêu chí xác định thế nào
bí mật đời tư, cần đặt nó vào yếu tố “cá nhân” để xem xét và hậu quả
của việc làm lộ bí mật đời tư với mức độ
tổn hại đến danh dự, nhân phẩm để xem xét. Không thể lấy cái mục
đích “nguyên tắc minh bạch của giáo dục” mang tính tổ chức để biện giải. Vì
như đã phân tích, trước hết đó là cái quyền nhân thân – quyền thuộc về cá nhân.
Và giả sử, nếu như không phải bí mật đời tư, ai ai cũng có quyền
thu thập công bố thì việc trường đại học luật HCM cung cấp cho mỗi sinh
viên cái mật mã (password) có ý nghĩa gì, trừ phi ban đầu trường đại học luật
HCM đã nhận định nó như một thông tin bí mật cá nhân? Giả sử nếu không
phải thông tin bí mật cá nhân thì việc cung cấp tài khoản với mật mã bảo vệ như
thế phải chăng trường đại học luật HCM đang vi phạm nguyên tắc minh bạch của Bộ
giáo dục?
Thứ hai, về luận điểm: "tuy nhiên, đúng như tinh thần mà
bài viết trên web đoàn trường đã mô tả về 3 sinh viên này, kiến thức pháp luật
của họ còn quá kém, nhận thức pháp luật còn rất thấp", ở luận điểm
này, tác giả bài viết mắc phải một lỗi rất nghiêm trọng trong ngụy biện là công
kích cá nhân. Nếu là một người tư duy tốt, là một sinh viên học luật, anh phải
chỉ ra “kiến thức pháp luật của họ còn quá kém, nhận thức pháp luật còn rất
thấp” ở điểm nào. Tức không nhận định mơ hồ, dùng giọng điệu trù
dập mà hãy dùng lý lẽ trước khi phản biện và PHẢI CHỨNG MINH NÓ. Vì chỉ có
những kẻ thiếu tự tin, hợm hĩnh mới “khoe khoang” mình đạt bao nhiêu điểm ở
trường trước khi tranh luận. Và vì truớc hết, đó là cách hành xử văn minh đúng
tinh thần một người "học luật", hai là thể hiện tính trách nhiệm
trong việc đánh giá của mình, đặc biệt đối với nhận định đánh giá liên quan đến
năng lực, danh dự, nhân phẩm người khác.
Và một điểm quan trọng cần phải nêu rõ không phải cứ bằng luật,
điểm số cáo mới biết tư duy về luật. Vì luật pháp là cái phản ánh cuộc sống đi
từ cuộc sống mà ra, các nguyên tắc và vấn đề đề cập trong luật không khác biệt
so với những điều chúng ta trải nghiệm về khía cạnh khác của cuộc sống. Có người
có thể không qua trường lớp luật nào cũng có thể nhìn nhận luật pháp rất thấu
đáo nếu có kiến thức cũng như trải nghiệm sống. Hơn nữa, chưa có bằng chứng hay
nghiên cứu khoa học nào chứng minh được là NGƯỜI CÓ ĐIỂM SỐ CAO CÓ TƯ DUY TỐT
HƠN NGƯỜI ĐIỂM SỐ KHÔNG CAO. Hay chưa có nghiên cứu hay đánh giá cụ thể nào:
việc đánh giá học lực qua điểm số của trường đại học Luật HCM thể hiện đúng và
đầy đủ năng lực của sinh viên.
Thứ ba, về luận điểm "Xét dưới góc độ này thì nội dung
bài viết trên web đoàn thanh niên luật không hề có ý xúc phạm đến danh dự, nhân
phẩm của 3 sinh viên này, tác giả của bài viết đó chỉ nêu lên quan điểm cá nhân
để đánh giá mối tương quan giữa điểm số học tập và khả năng nhận thức pháp luật
của họ", nếu đơn thuần như ý tác giả viết "để đánh gia mối tương
quan giữa điểm số học học tập và khả năng nhận thức...", vậy kết luận sau
đó thiếu nhận thức pháp luật hạn chế có thể giải thích như thế nào? Nếu lập
luận đã là quan điểm cá nhân thì sao bài viết được chọn đăng công khai trên
website Đoàn trường, không đăng trên những phương tiện cá nhân khác như blog
hay facebook. Đoàn trường là một tổ chức tập thể định hướng tư tưởng Đoàn viên
sinh viên, từ bao giờ đã trở thành sân chơi của cá nhân riêng lẽ để thể hiện
quan điểm cá nhân của mình? Phải chăng tác giả bài viết đang "nhân
danh" đoàn trường núp dưới lý do ngụy biện "cá nhận" để công
kích cá nhân khác?!
Thứ tư, với luận điểm "Họ đã lấy tư cách sinh viên luật
để làm nên chuyện đi ngược lại các chuẩn mực lẽ phải thông thường, cố ý mượn
mác sinh viên luật để tăng sức nặng trong lời nói của mình... làm xấu đi hình
ảnh của bao thế hệ sinh viên luật nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, có lập
trường tư tưởng vững vàng, đứng đầu trong tầng lớp bảo vệ hình ảnh của dân tộc
nói chung...", trước hết xin bài đến khái niệm pháp lý “tư cách”
hay còn gọi là địa vị pháp lý. Mỗi một người, tùy theo mối quan hệ pháp luật đi
kèm, có rất nhiều tư cách. Tư cách hay địa vị pháp lý là nền tảng để xác định
quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi người. Trong BLDS Việt Nam, khái niệm này được
quy định tại điều 15 bằng một khái niệm khác là "năng lực dân sự" :
Điều 15: Nội dung năng lực pháp luật dân sự của cá nhân: Cá nhân
có các quyền, nghĩa vụ dân sự sau đây:1. Quyền nhân thân không gắn với tài sản
và quyền nhân thân gắn với tài sản;..".
Như đã phân tích ở trên, việc ký tên Sinh viên đại học luật HCM
dưới bản tuyên ngôn trước hết đó là một quyền nhân thân, nó thể hiện anh là ai,
anh học cái gì, thông tin mà người đọc vào có thể nhận biết anh như thế nào. Đó
còn là một cái quyền "thủ đắc" trong mối quan hệ giữa nhà trường và
cá nhân có được thông qua giao dịch đóng học phí. Nếu đã là quyền nhân thân,
quyền thủ đắc thì sao bảo là "cố ý" hay “mượn mác”? "Làm
xấu đi hình ảnh của bao thế hệ sinh viên luật nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật,
có lập trường tư tưởng vững vàng, đứng đầu trong tầng lớp bảo vệ hình ảnh của
dân tộc nói chung...", làm xấu đi hình ảnh ở điểm nào? Vi phạm quy
định hay pháp luật chỗ nào? Không đưa ra lý lẽ hay luận cứ để chứng minh mà cứ
thể đưa ra lời “buộc tội” người khác là kiểu hành xử vô trách nhiệm. Có
một câu nói rất hay của Edmund Burke rằng “Law sharpens the mind by narrowing
it" (luật pháp mài giũa tư duy của bạn bằng cách làm hẹp nó), tức học luật
là học cái tinh thần luật pháp, học cách trau dồi lý lẽ lập luận để thuyết phục
chứng minh, tránh kiểu tư duy nửa vời, bỏ qua những cái râu ria không cần thiết
và đặc biệt lên gân chung chung các kiểu như "đầu trong tầng
lớp bảo vệ hình ảnh của dân tộc nói chung".
Và cuối cùng, khi nhìn thấy Hội những người bảo vệ hình ảnh của
sinh viên Luật trên Facebook, là một người học luật tôi khá là ngạc nhiên với
cái tên gọi “bảo vệ hình ảnh của sinh viên Luật”. Nói đến sinh viên
luật là nói đến tinh thần phản biện, cái tinh thần sẵn sàng “lý sự” bằng vũ khí
duy nhất là lập luận, lý lẽ và tinh thần học hỏi. Cái tư cách, lập trường của
một sinh viên luật không mang sắc hình ảnh thị giác hay màu áo xanh tình nguyện
đi về các nơi vùng sâu vùng xa. Cái lập trường của một sinh viên luật không
mang sắc màu xanh Đoàn thể hay bất cứ tổ chức nào để định hướng tư tưởng và tư
duy. Cái lập trường của một sinh viên học luật là cái tư cách đứng trên tinh
thần luật pháp để tư duy, xem xét, suy tư và tranh đấu cho nó. Nên, đừng dùng
chiếc áo “thiện nguyện” làm chiếc phao để cứu cánh. Mà hãy lấy tinh thần luật
pháp, khả năng tư duy để xây dựng hình ảnh cho chính mình.
Nói đến đây, tôi muốn hỏi các bạn rằng, các bạn – những sinh
viên học luật có muốn hay sẵn sàng tranh luận với tôi hay ba bạn sinh viên này
hay chưa?!
Sài Gòn, 24/4/2013
Nguyễn Thị Ánh Hiền
Sinh
viên luật, đại học luật HCM
[1] Thực hư về những người khởi xướng: Công lý cho Đoàn Văn
Vươn:
[2] Thư đề nghị xin lỗi: http://tuyenngondvv.blogspot.com/2013/04/thu-yeu-cau-xin-loi.html
Thư đề nghị tranh luận: http://tuyenngondvv.blogspot.com/2013/04/thu-e-nghi-tranh-luan.html
[3]Quan điểm tác giả Lê Nhật Bảo:
Previous Article
Bài đăng
