Trái tim của bạn nhỏ chỉ bằng một nắm tay, nặng khoảng 300 gram (11 ounces), bắt đầu đập vào khoảng 4 tuần sau khi mẹ cấn thai cho tới cuối cuộc đời của mỗi người. Trung bình trái tim nhỏ bé ấy đập 100 ngàn lần mỗi ngày, 3 triệu 600 ngàn lần một năm, tức 2 tỉ 500 triệu lần một đời người. Trái tim nhỏ không bao giờ ngủ yên và không đòi hỏi nhiều máu (hay nhiều… đường) tiếp liệu cho nó, nhưng nếu, mạch máu tim bị nghẽn, tim bạn sẽ ngừng đập trước thời hạn vì thiếu dưỡng khí.
Ở Mỹ đột quỵ tim là lý do số một gây ra tử vong cho hơn 1 triệu người mỗi năm với nguy cơ tăng cao sau 55 tuổi.
Bài viết này khai triển và bổ sung thêm cho bài viết “Dấu hiệu của cơn đột quỵ tim.”
Triệu chứng của cơn đột quỵ tim:
Ðể nhắc lại, tim của bạn không cần phải “thấy đau” mới biết là mình bị đau đột quỵ tim. Ða số những trường hợp quỵ tim, dấu hiệu và triệu chứng xảy ra rất lờ mờ. Hệ thần kinh cảm giác trong vùng ngực và bụng được chi phối chung bởi một nhánh dây thần kinh, vì thế một chỗ nào trong vùng ảnh hưởng bị thương, dấu hiệu sẽ chạy lan ra những chỗ khác chung quanh. Vì thế khi con tim bị đột quỵ vì thiếu dưỡng khí, bạn có thể có các triệu chứng như đau bao tử, đau dưới chấn thủy, đau lưng, ói mửa, nóng lạnh, toát mồ hôi, xây xẩm như bị cảm lạnh, hay… “trúng gió.” Bạn có thể thấy thật mệt như đứt hơi sau một quãng đường dài chạy bộ, hai tay rã rời dở lên không nổi. Với các triệu chứng như nhức đầu, lòa mắt, tay chân bại xụi và huyết áp tăng cao, cơn đột quỵ tim có thể trùng hợp với triệu chứng tai biến não (stroke). Nhưng dù đang bị quỵ tim, hay quỵ não, bạn phải hành động cấp thời, và cũng nên bình tĩnh vì bạn có khoảng từ 1 đến 2 giờ đồng hồ.
Những điều phải làm:
1. Gọi ngay số khẩn cấp 9-1-1. Cho dù ở nhà, cũng không nên bảo người nhà chở mình đi bác sĩ hay đến nhà thương, mà, phải gọi, 9-1-1. Khi bệnh nhân tự lái xe tới nhà thương, nhân viên y tế có thể tưởng lầm là không khẩn cấp, và, cho đợi chút đã, nhất là hiện nay phòng cấp cứu bị lạm dụng như là phòng khám ngoại chẩn. Nếu bạn đang lái xe, thì tách ngay vào lề, dùng điện thoại di động để gọi 9-1-1. Thời buổi này bạn phải hiểu, muốn sống thì không thể sống thiếu cái cell phone!. Chỉ cần một cú điện thoại, nhân viên túc trực hệ thống 9-1-1 có thể định vị ngay, hiện bạn đang ở đâu.
2. Nhai ngay 1 hay 2 viên aspirin thường 325 mg, hoặc 4 đến 6 viên baby aspirin 81 mg. Nhai chứ không uống với nước. Thuốc aspirin khi nhai sẽ thấm qua lưỡi và miệng và có tác dụng trong vòng 5 phút. Nếu bạn uống aspirin, sẽ tốn đến 20 phút mới có hiệu nghiệm. Thuốc aspirin là thuốc tiên mà lại rẻ tiền! Tác dụng của aspirin là chống lại máu đông làm cho chỗ nghẽn, bớt nghẽn qua hiệu ứng khống chế sự đông máu của tiểu cầu (platelet). Tất cả mọi người trên 50 tuổi, nhất là đàn ông nên uống 1 viên aspirin 81 mg mỗi ngày để giảm nguy cơ bị quỵ tim và nhiều thứ ung thư khác nhau. Nên đem theo một ít thuốc aspirin trong ví giấy tờ, hay cất trên xe, nếu bạn là người có nguy cơ về bệnh tim mạch.
3. Khi nhân viên y tế đến nơi, bạn cần phải tuân thủ theo, cố gắng trả lời tất cả các câu hỏi hay mệnh lệnh của họ. Các nhân viên cấp cứu đều có những huấn luyện cơ bản để khám nghiệm xem là bạn đang bị quỵ tim hay quỵ não hay cả hai. Vì nếu là xuất huyết não thì họ lại không cho thêm thuốc loãng máu hay thuốc làm giãn nở mạch máu (nitroglycerin) vì như thế có thể làm nguy hiểm thêm cho tính mạng. Một lý do khác, nhân viên y tế cần bạn tiếp tục “nói chuyện” với họ để người ta có thể thẩm định mức độ “tỉnh táo” của bạn đến đâu.
Những gì sẽ xảy ra ở nhà thương?
1. Thuốc loãng máu sẽ được cho thêm qua nước biển. Nếu bạn đau, bác sĩ sẽ cho thêm thuốc giảm đau như morphine chẳng hạn.
2. Một số thử nghiệm để biết chắc là bạn bị đột quỵ tim, và mức độ nặng nhẹ:
-Chụp hình quang tuyến X-ray lồng ngực để loại trừ khả năng bạn có thể bị nghẽn mạch máu phổi (pulmonary embolism), sưng phổi (pneumonia), hay loét bao tử v.v…
-Ðo điện tâm đồ ECG, dò tìm biểu hiệu của những hư hại cho bắp thịt tim. Ða số khi mới bị đột quỵ tim, nhất là lần đầu tiên, ECG có thể hoàn toàn bình thường.
-Ðo chỉ số CPK và troponin là hai chất enzyme được tiết ra từ màng tế bào của bắp thịt tim khi bị thương tổn. Có nhiều loại CPK khác nhau tiết ra từ não, từ phổi hay từ bắp thịt thường, riêng cơ tim thì có loại đặc trưng riêng gọi là CPK-MB.
3. Phẫu thuật thông tim (cardiac catheterization):
Tùy theo mức độ nghẽn động mạch vành tim, bác sĩ có thể quyết định làm phẫu thuật thông tim ngay trong ngày.
-Bạn sẽ được cho thuốc mê nhẹ qua nước biển, đưa bạn vào tình trạng nửa tỉnh nửa mê, và không thấy đau.
-Có hai chỗ để luồn ống soi tim, hoặc ở dưới háng, hoặc ở cổ tay. Bác sĩ sẽ chích thuốc tê, cắt một lỗ nhỏ và luồn một ống ngắn đường kính cỡ ống hút nước uống gọi là sheath, theo sau là một ống soi tim gọi là cardiac catheter. Một màn hình sẽ theo dõi tiến trình của ống catheter qua máy x-ray đặc biệt gọi là fluoroscopy. Ống cather này sẽ được luồn đến động mạch chủ aorta và qua động mạch vành tim, đến tận chỗ nghẽn. Ở đầu của ống soi tim có nhiều dụng cụ cực nhỏ khác nhau, có dụng cụ để đo áp suất tim, làm thử nghiệm biosy, cho thuốc, hay máy chụp hình để thấy bên trong mạch máu.
-Có hai chỗ để luồn ống soi tim, hoặc ở dưới háng, hoặc ở cổ tay. Bác sĩ sẽ chích thuốc tê, cắt một lỗ nhỏ và luồn một ống ngắn đường kính cỡ ống hút nước uống gọi là sheath, theo sau là một ống soi tim gọi là cardiac catheter. Một màn hình sẽ theo dõi tiến trình của ống catheter qua máy x-ray đặc biệt gọi là fluoroscopy. Ống cather này sẽ được luồn đến động mạch chủ aorta và qua động mạch vành tim, đến tận chỗ nghẽn. Ở đầu của ống soi tim có nhiều dụng cụ cực nhỏ khác nhau, có dụng cụ để đo áp suất tim, làm thử nghiệm biosy, cho thuốc, hay máy chụp hình để thấy bên trong mạch máu.
-Khi tìm thấy chỗ nghẽn, bác sĩ sẽ bơm thuốc tạm thời làm thông chỗ nghẽn, sau đó, một bong bóng nhỏ (balloon) được thổi phồng lên, ép cục vảy nghẽn (plaque) qua một bên làm phồng đường kính mạch máu tim, thông máu đến tim cấp thời.
-Kế đó một “mạng lưới nhỏ” hình ống gọi là stent được kèm theo với bong bóng. Khi tới chỗ nghẽn, mạng lưới đó được bung ra bởi bong bóng phình lên. Sau đó, bong bóng được xì xuống để lại mạng lưới này nằm trong mạch máu để giữ cho chỗ bị đóng vảy không bị nghẽn trở lại. Mạng lưới stent này sẽ nằm vĩnh viễn trong mạch máu và tế bào mạch máu sẽ lành và bao phủ lấy chung quanh. Một số stent có chứa thuốc để chống đóng vảy.
-Sau đó vết mổ sẽ được băng bó lại và bạn sẽ được chuyển qua phòng hồi sức.
Hầu hết trong mọi trường hợp, những cơn đột quỵ tim sẽ được cứu chữa qua cửa tử nếu bạn biết phải làm những gì. Nên tiên liệu trước bước phải làm trên đây nếu bạn có nguy cơ bị đột quỵ tim với hội chứng “Mỡ, Ðường, Máu” như cao huyết áp, cao mỡ, cao đường. Tuy nhiên quan trọng hơn hết là phải tìm mọi cách giảm thiểu các nguy cơ bị đột quỵ tim càng sớm càng tốt.
The following two tabs change content below.
Bác Sĩ Hồ Ngọc Minh, được biết trong cộng đồng người Việt nhiều năm qua với chuyên khoa về hiếm muộn, vô sinh, và lựa chọn trai gái theo ý muốn. Ông đã từng làm nghiên cứu về bệnh hiếm muộn, và các bệnh ung thư của phụ nữ tại National Cancer Institute trực thuộc National Institutes of Health. Bác Sĩ Minh là Board Certified về Obstertrics, Gynecology và Reproductive Endocrinology Infertility.
Previous Article
Bài đăng
